Badanie cytologiczne jest podstawowym badaniem podczas diagnostyki raka szyjki macicy. Badanie polega na wprowadzeniu specjalistycznej szczoteczki przez założony do pochwy pacjentki wziernik. Poprzez wykonywanie obrotów szczoteczką, lekarz pobiera próbki komórek z kanału i tarczy szyjki macicy. Odpowiednio zabezpieczony materiał biologiczny w dalszej kolejności przekazywany jest do oceny mikroskopowej.

Zdecydowanie bardziej miarodajną w ocenie jest cytologia płynna. Z tej samej próbki można pogłębić diagnostykę w wypadku wystąpienia nieprawidłowości cytologicznych.